Mọi người vẫn còn nhớ, mới đầu tháng 6 này, “đại gia đình” Hội Âm nhạc TP.HCM còn chứng kiến lão nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu ngồi an nhiên trên băng ghế “chủ tọa đoàn” trong Đại hội Hội Âm nhạc TP.HCM nhiệm kỳ 7 (2015 - 2020) tại Nhà hát Thành phố. Ở đại hội này, ông tham dự với tư cách cố vấn. Là nhạc sĩ cao tuổi nhất nhưng ông không hề tỏ ra mệt mỏi khi tham dự các buổi đọc tham luận và tranh luận. Ông lúc nào cũng tươi cười. Khi các đại biểu bầu Ban Chấp hành nhiệm kỳ mới, ông chụp hình lia lịa những khuôn mặt em út, học trò thân quen... Anh chị em trong Hội Âm nhạc TP.HCM chắc sẽ khó quên được những kỷ niệm với bác Bảy (tên gọi thân mật của nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu), nhất là những mẩu chuyện tiếu lâm mà bác Bảy kể bằng giọng xứ Quảng rất duyên trên những chuyến xe, chuyến tàu đi thực tế sáng tác hoặc đi dự hội nghị, khiến mọi người cười rần rần suốt buổi…

Phan Huỳnh Điểu thuộc lớp nhạc sĩ tiên phong của nền âm nhạc cải cách (thường gọi là “tân nhạc”, để phân biệt với cổ nhạc dân tộc). Nên nhớ, nếu như nhạc phẩm Kiếp hoa của Nguyễn Văn Tuyên (phổ thơ Nguyễn Văn Cổn) ra đời năm 1938 và được coi là bản tân nhạc đầu tiên của VN (dù trước đó, đã có nhiều bản nhạc và nhóm nhạc theo nhạc lý Tây phương), thì chỉ 2 năm sau, chàng thiếu niên 16 tuổi Phan Huỳnh Điểu đã cho ra đời bài hát Trầu cau (1940), dù lúc đó trình độ nhạc lý của chàng chỉ “a-bê-xê” nhưng vẫn… liều sáng tác. Bản nhạc đầu tay ấy, đến mãi 75 năm sau (lúc tác giả qua đời, 2015) nhiều người vẫn còn nhắc và chắc chắn chừng nào còn nói đến nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu, sẽ còn phải nhắc đến Trầu cau.

Một giai thoại gắn liền với ca khúc thứ hai của Phan Huỳnh Điểu là bài Đoàn Vệ quốc quân (sáng tác cuối năm 1945, sau sửa lại là Đoàn Giải phóng quân). Ca khúc được sáng tác khi VN vừa giành được độc lập và đang hừng hực khí thế trước âm mưu quân Pháp tái chiếm, nhất là ở miền Nam. Lúc đó, Phan Huỳnh Điểu mới 21 tuổi. Hằng ngày, khi các đoàn tàu chở các chiến sĩ trên đường Nam tiến dừng chân ở ga Đà Nẵng, thì Đội Tuyên truyền Việt Minh (trong đó có Phan Huỳnh Điểu) đến từng toa tàu, hát vang ca khúc này, động viên tinh thần chiến sĩ… Lúc đó ở Huế có ông Tăng Duyệt (cha người Hoa, mẹ Việt) mở nhà in Tân Hoa ở đường Gia Long (sau đó chuyển thành NXB Tinh Hoa ở số 121 Trần Hưng Đạo, Huế). Ông Duyệt rất thích ca khúc này nên đã ký hợp đồng xuất bản, tiền tác quyền là… 800 đồng. Phan Huỳnh Điểu hết hồn, vì số tiền quá lớn. Sau này, ông vẫn kể: “Đấy là số tiền tác quyền kỷ lục mà tôi được trả cho một ca khúc”. Với số tiền ấy, ông hoan hỉ mua được cây đàn guitar “đã qua sử dụng” của… vua Bảo Đại từ một người quen (ông này được một chính khách ngoại quốc nhượng lại) hết 80 đồng. Còn lại 720 đồng đủ cho ông “ăn cơm bụi” suốt 5 năm!

Nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu - Ảnh: T.L.

Theo thông tin từ những người thân của nhạc sĩ thì ông bị sốt xuất huyết nhưng vẫn còn khỏe và tỉnh táo trước khi nhập viện vào sáng 26.6 tại Bệnh viện Thống Nhất, TP.HCM. Ngay khi bác sĩ đến nhà khám và thông báo ông bị thiếu máu và yêu cầu nhập viện gia đình đã đưa vào bệnh viện.

Trong ngày 25.6, khi gia đình các thành viên Tiếng hát mãi xanh (nơi ông đang làm giám khảo) tới nhà thăm, ông vẫn còn tỉnh táo và cười đùa cùng mọi người. Ông bảo cho ông nghỉ một đêm chung kết rồi sẽ có mặt trong đêm chung kết xếp hạng.

Tuy nhiên, sau hơn 2 ngày nhập viện, sáng sớm nay, các bác sĩ thông báo cho gia đình biết ông bị hôn mê sâu và ra đi lúc 10 giờ 15 phút.

Nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu sinh ngày 11.11.1924 tại Đà Nẵng, nguyên quán gốc ở Điện Bàn, Quảng Nam. Ông bắt đầu hoạt động âm nhạc từ năm 1940 trong nhóm tân nhạc. Ông có hàng trăm ca khúc được yêu mến.

Vào tháng 11.2014, ông đã tổ chức đêm nhạc Phan Huỳnh Điểu 90 - Cuộc đời vẫn đẹp sao để mừng thọ 90 tuổi. Trong đêm nhạc này, ông đã chia sẻ: "Tôi đã sống 90 năm cuộc đời, 70 năm gắn bó với nghề sáng tác âm nhạc, đã góp cho đời dăm bài hát nghe cũng được, từ những bài hát “điếc không sợ súng”, đến những bài tình ca êm ái... Nhưng tôi còn một món nợ đối với quê hương mình, đó là chưa sáng tác được bài nào hay cho quê hương của mình. Tôi mong thế hệ nhạc sĩ trẻ sau này sẽ giúp tôi trả món nợ ân tình ấy".

Những ngày qua, khi vòng chung kết chương trình Tiếng hát mãi xanh diễn ra, dù tuổi cao sức yếu nhưng nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu vẫn miệt mài trên "ghế nóng". Đại diện truyền thông chương trình cho biết sau khi nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu đảm nhận vai trò giám khảo ở hai đêm chung kết đầu, BTC nhận được thông tin ông bị sốt xuất huyết nên phải vắng mặt trong đêm chung kết thứ 3. Không ngờ rằng vị nhạc sĩ đáng kính lại ra đi quá nhanh...

BTC cho biết trong đêm chung kết sắp tới sẽ không mời ai thay thế vị trí của nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu mà sẽ để khuyết một giám khảo.

Hiện linh cữu của nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu đang được quàn tại Nhà tang lễ Bộ Quốc phòng (Q.Gò Vấp, TP.HCM) và ngày mai sẽ di quan tới Nhà tang lễ TP.HCM (25 Lê Quý Đôn, Q.3, TP.HCM). Lễ viếng nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu bắt đầu từ 13 giờ 30 ngày 30.6. Lễ động quan lúc 5 giờ 30 ngày 3.7, sau đó linh cữu sẽ được đưa đi hỏa táng tại Q.9, TP.HCM.

Trước khi nhập viện một ngày, khi mọi người tới nhà thăm, ông vẫn còn tỉnh táo và cười đùa cùng mọi người. Ông bảo cho ông nghỉ một đêm chung kết rồi sẽ có mặt trong đêm chung kết xếp hạng   Tiếng hát mãi xanh 2015, nhưng ông đã mãi mãi ra đi...